Ładowanie...

W zależności od szybkości łącza internetowego dokument może otwierać się nawet przez kilka minut. Otwieranie trwa zbyt długo?

Załaduj dokument ponownie

| Otwórz w nowej karcie

Pobierz [245,03 KB]

Losy łomżyńskich emigrantów

w źródłach z lat 1900-1950.

Edycja wybranych źródeł emigracyjnych

w kontekście historyczno-kulturowym

Nowy projekt realizowany w latach 2019-2021 przez zespół naukowo-badawczy ŁTN im. Wagów w Łomży, kierowany przez dr Małgorzatę K. Frąckiewicz, dotyczy łomżyńskiej emigracji do Stanów Zjednoczonych i Izraela z końca XIX wieku i z lat 1900–1950. Zasadniczym jego celem będzie dopełnienie i szeroka popularyzacja już rozpoczętych badań związanych z dziedzictwem kulturowym i tożsamością Łomży i ziemi łomżyńskiej w kontekście antroponimii i historii oraz dziejów rodów i rodzin łomżyńskich w perspektywie międzynarodowej – emigracyjnej. Będzie to kontynuacja badań nad historią nazwisk łomżyńskich, ich nosicielami i społeczeństwem tej części północno-wschodniego Mazowsza, którą stanowi obszar historycznej ziemi łomżyńskiej. Wypełniając lukę w poznaniu losów emigrantów łomżyńskich, którzy z różnych powodów wyjeżdżali z regionu już od połowy XIX wieku, projekt ma na celu m.in.: ustalenie listy nazwisk emigrantów łomżyńskich, ich statusu społecznego, wieku w chwili emigracji, miejsca, z którego emigrowali i tego, do którego docierali np. w USA; opis ich losów na  podstawie dostępnych źródeł (m.in. list pokładowych, prasy polonijnej: nekrologi ogłoszenia; listów), ewentualnego miejsce osiedlenia, późniejszych związków emigrantów z rodzinnymi stronami. Cele te zostaną zrealizowane poprzez: kwerendy archiwalne w Polsce i zbadanie źródeł emigracyjnych w archiwach i bibliotekach w Stanach Zjednoczonych oraz w  wybranych  krajach  Europy  Zachodniej (Niemcy, Izrael, Holandia); wydanie publikacji pt. „Księga łomżyńskich emigrantów ze słownikiem nazwisk”, stanowiącej udokumentowanie zjawiska łomżyńskiej emigracji, szczególnie z lat 1900–1930 i jego skali; wydanie ksiąg pamięci gmin żydowskich Jedwabnego i Stawisk, stanowiących świadectwo wielopokoleniowego, międzykulturowego współistnienia i wspólności m.in. losów społeczności polskiej i  żydowskiej  oraz jej przedstawicieli na terenie ziemi łomżyńskiej; wydanie monografii Stawisk, jako pracy naukowo-popularyzatorskiej przedstawiającej historię miasteczka współtworzonego przez ludność polską żydowskiego pochodzenia i innych jego mieszkańców w kontekście kulturowym i socjologicznym; wydanie polsko-angielskiego „Przewodnika po źródłach do genealogicznych badań nad emigracją”, przeznaczonego dla polskich i amerykańskich odbiorców związanych korzeniami z Łomżą i regionem łomżyńskim, który będzie rozprowadzany wśród Polonii łomżyńskiej i pomoże wzmocnić jej więzi z rodzinnymi stronami oraz otworzy na poszukiwanie własnych łomżyńskich korzeni; poszerzenie, uzupełnienie i doredagowanie istniejącego już Katalogu osobowo-miejscowego północno-wschodniego Mazowsza i mazowiecko-podlaskiego pogranicza o nazwiska emigrantów łomżyńskich jako ważnej grupy przedstawicieli społeczności regionu łomżyńskiego, których potomkowie i krewni żyją obecnie w USA i w Łomżyńskiem;  popularyzacja  Katalogu  osobowo-  miejscowego i strony internetowej www.name.lomza.pl w języku polskim i angielskim w kraju i poza jego granicami.

Celem nadrzędnym tych zamierzeń jest umiędzynarodowienie i upowszechnienie wyników badań prowadzonych przez ŁTN pod  kątem nazwisk, tzw. antroponimów łomżyńskich jako tekstów kultury, oraz historii rodów i  rodzin  pogranicza  mazowiecko-podlaskiego. W ramach realizacji projektu będzie możliwe poszerzenie współpracy m.in. z Muzeum Emigracji w Gdyni i Muzeum Polskim w Chicago oraz pozyskanie wiedzy na temat mieszkańców regionu, którzy z różnych względów opuścili rodzinne strony, emigrując m.in. do USA i Izraela. Na przykładzie opracowań dotyczących Jedwabnego i Stawisk zostanie w sposób paradygmatyczny ukazane m.in. wielokulturowe środowisko miejskie ziemi łomżyńskiej, współtworzące społeczności miast i miasteczek tego historycznego regionu. Wydanie „Przewodnika…” przyczyni się do wzmocnienia odbioru wyników badań za granicą, w krajach anglojęzycznych, w szczególności w Stanach Zjednoczonych, gdzie nadal istnieją organizacje polonijne i żyją  potomkowie emigrantów łomżyńskich, których identyfikuje m.in. nazwisko. Dodatkowym elementem wzmacniającym zasięg projektu i jego wymiar poznawczy, społeczny i kulturowy  będzie wydanie ksiąg pamięci gmin żydowskich  Jedwabnego i Stawisk jako  materiałów do poznania historii małych łomżyńskich ojczyzn i żyjących w nich do dziś potomków różnych kulturowo  społeczności. Pozwoli to  na nawiązanie kontaktu z potomkami Żydów (np. ze środowiskiem Żydów łomżyńskich skupionych w  tzw.  Domu  Lomzy  w Izraelu), dawnych mieszkańców regionu pogranicza mazowiecko-podlaskiego, również  emigrantów.  Projekt  ten  stworzy  tym samym szeroką perspektywę badawczą: z jednej strony poszerzy znacząco  efekty  dotychczasowych  działań  badawczych dotyczących nazwisk (w kontekście dziejów rodów i rodzin oraz ich tożsamości i kulturowego dziedzictwa), z drugiej zaś pozwoli na upowszechnienie wyników tych badań, tworząc bazę do poznania dziejów ludzi i miejsc, społeczności, ich historii i kultury oraz efektów decyzji o migracji w czasie kształtowania się współczesnych fundamentów tradycyjnych środowisk w Łomżyńskiem. Wszystkie te aktywności mają służyć budowaniu świadomości własnych korzeni mieszkańców ziemi łomżyńskiej  w  kraju  i  poza jego granicami oraz lepszemu rozumieniu sensu odkrywania własnej tożsamości  jako  podstawy  do otwartości na inne kultury  i  nacje, dialogu i tolerancji w zakresie współżycia w środowisku polskim i międzynarodowym.

         Planowany okres realizacji projektu:

         od 1 września 2019 r. do 31 sierpnia  2021 r.

         Plan szczegółowych działań:

1. Kwerendy archiwalne i biblioteczne – pozyskanie, ekscerpcja i skatalogowanie materiału źródłowego dla  realizacji  zadania – mają na celu zgromadzenie w jednym miejscu materiału  źródłowego  i  zdobycie  wiedzy  dotyczącej  łomżyńskich emigrantów. Cel zostanie zrealizowany poprzez przeprowadzenie kwerend w Polsce za pośrednictwem Muzeum  Emigracji  w Gdańsku, w Hamburgu, Izraelu i w Stanach Zjednoczonych w archiwum na Ellis Island oraz w Muzeum Polskim w Chicago i w Bibliotece Narodowej w USA. Efektem będzie pozyskanie materiału źródłowego o łomżyńskich emigrantach z końca XIX wieku i z lat  1900–1950.  Kwerendy  zostaną  uzupełnione o dostępne archiwalia polskie. Cel ten będzie realizowany poprzez stałą rozbudowę Katalogu osobowo-miejscowego o nazwiska związane z emigracją i biogramy znanych emigrantów łomżyńskich.

2. Przetłumaczenie, redakcja językowa, korekta merytoryczna, wstęp i recenzje wydawnicze oraz edycja ksiąg pamięci gmin żydowskich w Jedwabnem i Stawiskach – prace tłumaczeniowe ksiąg pamięci wydanych w języku hebrajskim, jidysz oraz częściowo w języku angielskim; prace redakcyjne, językowe i historyczne, korekty, opracowanie krytycznego wstępu historycznego i publikacja dwóch pinkasów z regionu łomżyńskiego.
3. Wydanie polsko-angielskiego „Przewodnika po źródłach genealogicznych do badań nad emigracją” – opracowanie dwujęzycznego przewodnika dla osób poszukujących swoich przodków w Polsce i m.in. w Stanach Zjednoczonych.

4. Wydanie „Księgi łomżyńskich emigrantów ze słownikiem nazwisk” wraz z edycją wybranych łomżyńskich dokumentów emigracyjnych, stanowiącej udokumentowanie łomżyńskiej emigracji z końca XIX wieku i z lat 1900–1950 – publikacja ta będzie stanowiła nośnik wiedzy na temat emigrantów łomżyńskich w Stanach Zjednoczonych, zawierając nazwiska i biogramy mniej lub bardziej znanych postaci emigrantów z obszaru pogranicza mazowiecko-podlaskiego oraz wybrane materiały dokumentalne m.in.: listy, notatki prasowe, ogłoszenia, nekrologi.

5. Promocja projektu w kraju i zagranicą: popularyzacja wydanych publikacji i podjętych działań projektowych – na bieżąco publikowanie na stronie internetowej ŁTN im. Wagów, historialomzy.pl, a przede wszystkim na stronie www.name.lomza.pl opracowań dotyczących łomżyńskiej emigracji i aktualizowanego i poszerzonego Katalogu osobowo- miejscowego; druk materiałów promocyjnych: ulotek i zakładek popularyzujących efekty projektu; relacje z prac i promocji opracowań w mediach polskich i zagranicznych.

Małgorzata K. Frąckiewicz

Kierownik projektu